KULeuven Vakpagina

Sinds 2010-2012 gegeven door prof. Van Riel. Vanaf 2015-2016 door Pieter d'Hoine.

• Tekstboek via Alpha Copy
• Teksten via Toledo.

Uitgebreide lesnota's, met dank aan Stef Frijters

Nota's bij verdiepende lectuur, met dank aan Stef Frijters

Samenvatting, met dank aan Toine van Mourik

Samenvatting met dank aan een groep anonieme weldoeners

Beknopt overzicht, met dank aan Jade Van de Meulebroecke

Met dank aan Nina Roox, Nynke Van Uffelen & Nina Le Compte.

• Bespreek en vergelijk de verhouding tussen lichaam en ziel bij Plato en Aristoteles
• Brief aan Menoeceus (tekst van Epicurus): (1) wat zijn de twee angsten die ons geluk belemmeren (2) hoe komt hij tot de opvatting dat de afwezigheid van pijn het grootste geluk is (3) zou de dood wel of niet verkieslijker kunnen zijn en waarom wel/niet
• Bespreek welke rol ‘vuur’ speelt bij Heraclitus
• Bespreek, tegen de achtergrond van de Stoïsche leer, het belang van wat Epictetus bedoelt met ‘wat in onze macht ligt’ en ‘wat niet in onze macht ligt’
• ‘In zijn latere dialogen heeft Plato zijn Ideeënleer opgegeven.’ Bespreek in welke mate je het eens bent met deze uitspraak.
• Fragment van Aristoteles (Metafysica Lambda, 1069 b, vanaf ‘Het zintuiglijk waarneembare wezen is aan veranderingen onderhevig’ helemaal tot en met ‘en hetzelfde geldt voor toename en afname’)
  • Wat betekent ‘het zintuiglijk waarneembare wezen’?
  • Leg uit hoe verandering tot stand komt tussen tegendelen.
  • Wat is de rol van de categorieënleer in dit fragment?
  • ‘Dan is het dus noodzakelijk dat het de stof is die verandert, omdat zij in aanleg beide bevat’. Wat bedoelt Aristoteles hiermee?
• Bespreek de paradoxen van Zeno. Leg ook telkens uit hoe die zich verhouden tot de leer van Parmenides.

• Tekstfragment: Wat is de functie en de aard van de Ideeën in de Politea van Plato
• Bespreek de zoektocht van de eerste natuurfilosofen naar een 'oerprincipe' van de hele werkelijkheid.
• Wat is de relatie tussen Plato en a) de leer van Socrates en b) de kritiek van Socrates op de sofisten?
• Vergelijk de natuufilosofie van de atomisten en de pluralisten
• Welk beeld schept Plato van Socrates in zijn Phaedo? (Levenswijze en methode)
• Vergelijk de ionische natuurfilosofen met Heraclitus
• Testfragment metafysica van Aristoteles over eerste onbewogen beweger: Waarom is dit een culluminatiepunt voor Aristoteles?
• Hoe heeft de atomistische natuurfilosofie invloed gehad op de verdere oudheid? (vergelijking atomisme met epicuristische natuurfilosofie)
• Hoe kan Heraclitus nog in de traditie van de ionische natuurfilosofen gezien worden? (monisme, hylezoïsme, presocratische traditie)
• Bespreek 72e-73b van de Phaedo van plato + 'wat is volgens plato de relatie tussen de ideeën en de objecten in de ZWW?'
• Bespreek de paradoxen van Zeno.
• Vergelijk de natuurfilosofieën van Anaxagoras en Empedocles.
• Tekst brief aan Herodotus: Bespreek paragraaf 37 - 39.
• Bespreek de structuur en opzet van Parmenides' leerdicht.
• Metafysica A hoofstuk 2: naar welke kennis is wijze op zoek + 5 soorten kennis (vermeld in het hoofdstuk)
• Hoe paste Aristoteles zijn opvatting van de ziel toe op zijn filosofische methode?
• Bespreek Epicurus' viervoudige medicijn aan de hand van tweede brief. (Bijvraag: Hoe is zijn fysica daar een grond van?)

• Leg uit: hypostasen van Plotinus. Bijvraag: is er nog plaats voor de driedeling van de ziel bij Plotinus?
• Vergelijking kennisverwerving bij Plato en Aristoteles.
• Tekstvraag van Anaxagoras: is er een uitzondering op zijn theorie van alles is aanwezig in alles?
• Wat is de “ongeschreven leer” bij Plato
• Aristoteles natuurfilosofie koppelen aan de Onbewogen Beweger
• Tekstfragment van Parmenides van “het zijnde is” en “het niet-zijnde is niet”
• Act en potentie
• bijvraag: zijn we dan op het moment act of potentie
• kennisverwerving en zintuigen bij anaxagoras en democritus
• tekstfragment epicurus praktisch verstand
• bijvraag: tetra pharmakon dan theoretisch of praktisch?
• Passies bij de stoa
• Vergelijk ziel bij Plato en Aristoteles
• Atomisme uitleggen adhv tekstfragment
• wat is de eerste reflex van babies volgens de stoa
• vergelijk het zijnde bij Plato en Parmenides
• stuk tekst waarin Ari het opneemt tegen de mogelijk dat toeval zorgt voor de orde in het universum
• Democritus, lege ruimte
• Aristoteles, Stoa: deugd & genot
• Tekstfragment Plotinus: Het Ene
• Leg uit: 'passies' bij de stoa.
• Leg uit waarom Aristoteles' theleologie beter is (mbt. natuur) dan toeval bij de atomisten.
• Tekstfragment van Plato over de dialoog tussen Socrates en Parmenides (over het voorbeeld grootheid).
• De mens is de maat van alle dingen.
• Deugd en genot bij Aristoteles en Stoa.
• Tekst over de harmonie der tegengestelden bij Heraclitus.
• Teleologie bij Aristoteles
• Verschil en gelijkenis van logos bij Heraclitus en Parmenides
• Tekstfragment over passies bij stoa

• Bestaat er lege ruimte volgens de stoa?
• Geef de eigenschappen van de ideeën bij Plato en verklaar waarom Plato deze nodig heeft. Geef de belangrijkste kritieken van Aristoteles op de ideeën.
• Tekst van Plotinus over het ene/goede en de geest.
• Bespreek de passies bij de Stoa
• Bespreek het verband tussen Aristotels' ethiek, kosmologie en theorie van de ziel
• Twee tekstfragmenten: vergelijk empedocles en democritus over het lege/ het zijn, kwalitatieve/ kwantitatieve eigenschappen
• verklaar act/potentie
• Vergelijk de visie van Anaxagoras en Democritus over de betrouwbaarheid van de waarneming ivm kennis
• tekstfragment epicurus over praktisch verstand en aangenaam leven
• Leg uit: drieledighed van de ziel bij plato
• Vorm en materie bij Aristoteles + verschillen met zijn voorgangers
• 2 tekstjes van de Stoa, over onlichamelijkheid + de 4 vormen
• Hoe is de dichter Xenophanes van belang voor de (Griekse) wijsbegeerte? (natuurfilosofie, kritiek op antropomorfe goden, eerste formulering van het kenprobleem)
• Licht toe: Aristoteles' godsbegrip m.b.t. zijn natuurfilosofie (kosmologisch, teleologisch, ontologisch)
• Fragment van Alexander van Aphrodisias toelichting bij Aristoteles argument tegen Plato's Ideeënleer (nl. Het derde-manargument). (parafraseer, andere argumenten tegen Ideeënleer, *
• vergelijk met Plato's eigen kritiek in de Parmenides)

• Plotinus noemt zichzelf een interpretator van Plato. Maar hoe baseert hij zich juist op de filosofie van Plato?
• Hoe verdedigen de paradoxen van Zeno de theorie van Parmenides?
• Tekst Metaphysica Aristoteles: deze staat bekend als 'geschiedenis van de filosofie'. Vind je dit een juiste karakterisering. Argumenteer met fragmenten/voorbeelden uit de tekst.
• Socrates' methode uitleggen, Ionische boys, pluralisten en eleaten vergelijken en stukje van epicurus' brief verbinden met het groter geheel van zijn leer en daar elementen van terugvinden in de rest van de tekst
• Aristoteles zijn filosofie kan gezien worden als een kritiek op Plato. Leg uit.
• Welke rol speelt wiskunde in de Pythagoreïsche leer?
• (tekstvraag) Hoe beschrijft Plotinus in hoofdstuk 8 de aanschouwing van ware schoonheid?

• Wat is de oorzaak van beweging bij Anaxagoras? Wat is de kritiek van Plato hierop?
• Vergelijk en bespreek de betrouwbaarheid van de zintuigen bij Anaxagoras en Democritus
• Twee fragmenten van Anaxagoras (“want hoe zou haar uit niet-haar en vlees uit niet-vlees kunnen ontstaan?” & “En wanneer de delen van het grote en kleine gelijk zijn in aantal, […] gelijk in aantal in de kleinere en in de grotere dingen die worden onderscheiden”) + “is er een uitzondering op deze algemene regel?”
• Bespreek: de opvattingen over het bestaan van lege ruimte bij Democritus en de Stoa.
• Tekst van Aristoteles over toeval als “oorzaak” bij de atomisten.
• Bespreek een fragment van Parmenides (fragment 1 uit het tekstboek).
• Bespreek een fragment van Democritus (over waarneming en kwaliteiten van waargenomen objecten)
• Bespreek kennisverwerving bij Plato & Aristoteles
• Leg uit: act en potentie bij Aristoteles
• Waarom heeft Aristoteles een teleologisch wereldbeeld in tegenstelling tot de atomisten?
• Leg uit: Aristoteles: categorieën.
• Leg uit: Socratische ironie.
• Vergelijk de visies van Plato en Aristoteles op de ziel.
• Twee tekstfragmenten over de Stoa (alleen materiële dingen kunnen effecten voortbrengen; er zijn onlichamelijke, causaal impotente dingen, nl. lekta, tijd, ruimte en de leegte).
• Leg uit: passies bij de Stoa
• De 1e streving van de mens bij de Stoa.
• Bespreek: de opvattingen over het bestaan van lege ruimte bij Democritus en de Stoa.
• Vergelijk de handelingstheoriëen van de Stoa en de Epicureërs.
• Leg uit: de 3 hypostasen bij Plotinus

• Is het zinvol een scherpe scheiding te trekken vanaf Socrates? (Betrek Socrates' autobiografie in de Phaedo in je antwoord) Bespreek ook de herwaardering van de pre-Socratici in de hedendaagse tijd. (Deze stond al ongeveer hierboven, maar in twee gedeeld en niet helemaal volledig.)
• Was het de bedoeling van Plato om in de “politeia” de ideale staat te beschrijven?
• Epictetus: leg uit. (Steel vroeg mij ook wanneer hij leefde: in de 1e eeuw, blijkbaar.)
• Vanuit welk perspectief geeft Aristoteles een overzicht van de ontwikkeling van de wijsbegeerte in de Metaphysica A?
• “De wijze kijkt naar zichzelf… daar vindt hij alles” (Plotinus) Leg uit! (tweede deel)
• leg uit: Democritus' atomisme, situeer in de tijd en vergelijk met epicurus
• waarom zegt Aristoteles dat inzicht in de eerst oorzaken de hoogste wijsheid is

• De leer van Aristoteles over de vier oorzaken.
• Welke argumentatie gebruikt Plato op het einde van boek V van de politeia om het onderscheid aan te duiden tussen het ene eidos en de vele dingen die eraan deelhebben ?
• Wat is de functie en de bedoeling van de Mythe van Er op het einde van de Politeia van Plato?
• Bespreek het openingszinnetje van Anaxagoras' werk Over De Natuur: “Alle dingen waren samen, toen kwam de nous en die heeft alles geordend.” + Bijvraagje: over de betekenis van fusis = onstaan, groeien. Dan verband gelegd met een fragmentje van Empedocles.
• fragmentje van Parmenides, bijna helemaal op het einde: “Zij (de stervelingen) hebben nl. het besluit genomen 2 gedaanten te benoemen. (Slechts) een daarvan (te benoemen) is niet noodzakelijk. Hierin ligt hun dwaling besloten.”
• De hoogste wetenschap is de wetenschap van God: dubbele interpretatie. Leg uit. (= van die objects- en subjectsgenitief)
• Aanvulling van Adimantus bij Glauco
• Democritus
• Parmenides citaat: 'Op deze plaats beëindig ik een en al bedrog'
• Thales bij Aristoteles: in welke zin en met welk recht als oervader van de filosofie
• Empedocles fragment 20
• Herwaardering van de presocratici bij moderne filosofen
• Parmenides zelf en bij Aristoteles: het verschil
• de pluralisten: het verschil tussen Empedocles en Anaxagoras
• Socrates' (geestelijke) biografie in de Phaedo
• Het ontstaan van de staat volgens Socrates
• citaat Aristoteles, Metafysica 1 (“Daaraan …..opgesomd hebben”)
• “panta rei” is niet Heraclitus' basisinzicht: alles is één
• de delen van de ziel: doen we alles met 1 deel of met alle drie delen ? (en vergeet daarbij niet het 'principe van de niet-contradictie' als methodologisch argument)
• Het socratisch probleem: de historische figuur van S. en de bronnen
• (een echt gesteld bijvraagje) was Plato een rationalist ?
• de historische socrates
• wat zegt glauco over de natuur en oorsprong van rechtvaardigheid en wa is plato's antwoord daarop, het wezen en de staat
• de bespreek de karakterisering van plato in aristoteles methafyica
• een fragment uit de Phaedo
• Waarom Artistoteles de eerste oorzaken de hoogste wijsheid noemt